De plaats van wetenschapsfilosofie in onze levens

Wanneer je als mens beweringen doet of stellingen poneert, dan zijn deze vaak het gevolg van wetenschappelijke kennis die men heeft, of denkt te hebben. Iedereen heeft met betrekking tot bepaalde onderwerpen zekere gedachten en voor wetenschappelijke stellingen geldt dat dus ook. De interpretatie daarvan zal bepalen hoe je uitspraken over bepaalde thema’s uiteindelijk zullen luiden. Dat klinkt ingewikkeld en ja, dat is het ook. De wetenschapsfilosofie is een werkveld waarin men er probeert achter te komen op welke manier mensen met wetenschap omgaan. In dit vakgebied zijn er vier onderdelen die telkens terugkomen. Hieronder beschrijven we deze in het kort.

Analyse en reductionisme

Goed analyseren is in het leven altijd belangrijk, maar in de wetenschap al helemaal. Een open blik is daarvoor belangrijk. Daartegenover staat reductionisme, een verschijnsel dat stelt dat je zaken kunt bestuderen zoveel je wilt, maar dat alles uiteindelijk te herleiden is naar natuurwetenschappelijke verklaringen.

Empirisme

Hoe meer je in aanraking komt met de wetenschapsfilosofie, des te meer ontdek je de belangrijke rol van het empirisme hierin. Empirisme gaat uit dat je als wetenschapper kennis vergaart door te experimenteren in en te observeren van de wereld zoals deze is.

Instrumentalisme en wetenschappelijk realisme

Instrumentalisme wil zeggen dat wetenschappelijke stellingen niet meer dan een instrument vormen om bepaalde waarnemingen uit te leggen. Hiertegenover staat het wetenschappelijk realisme: deze stroming staat een denkwijze voor waarbij alles wat in het universum gaande is overeenkomt met wetenschappelijke uitspraken die daar tot nu toe over gedaan zijn.

Sociaal constructivisme

Wetenschappelijke stellingen kunnen altijd in zekere zin zijn beïnvloed door externe factoren. Vooral factoren die te relateren zijn aan afkomst en cultuur zijn hierbij relevant, waarbij dus ook politieke en sociale aspecten een rol kunnen spelen. Een discipline die ingaat om dit vermeende verschijnsel is het sociaal constructivisme.